Opłacanie różnych składek ubezpieczeniowych w ZUS-ie stanowi obowiązek każdego przedsiębiorcy, a także pracownika. Niekiedy jednak z różnych powodów niektóre osoby mogą mieć ogromny problem ze spłatą wszystkich swoich zobowiązań finansowych względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W takim wypadku można zwrócić się do tej instytucji z prośbą o pomoc. Wsparcie takie może przybrać rozmaite formy. Zwykle jest to propozycja rozłożenia spłaty długu na kilka miesięcy, w których trakcie należności będą spłacane systematycznie w ratach. W niektórych okolicznościach jednak wsparcie to może również dotyczyć całkowitego umorzenia długu. Oznacza to, że w wypadku uzyskania zgody od ZUS-u płatnik składek nie będzie musiał uregulować żadnych zobowiązań finansowych względem tej instytucji ubezpieczeniowej.
Podmioty uprawnione do uzyskania umorzenia
Prawo do umorzenia dotyczy dłużników zalegających ze spłatą składek ubezpieczeniowych w sytuacji, gdy ich sytuacja finansowa nie pozwala im na uregulowanie tych zobowiązań. Wniosek o umorzenie długu z tego tytułu mogą złożyć przede wszystkim przedsiębiorcy, będący aktualnymi lub byłymi płatnikami składek. O takie umorzenie mogą ponadto starać się również osoby, które przejęły na siebie odpowiedzialność za długi innych ludzi (na przykład spadkobiercy, następcy prawni lub wspólnicy). Prawem tym objęci są również pełnomocnicy dłużników, a także współmałżonkowie osób zadłużonych, którzy odpowiadają ze wspólnego majątku za zobowiązania swych partnerów życiowych.
Okoliczności przyznania prawa do umorzenia należności
Do umorzenia długu przez ZUS z reguły dochodzi w ściśle określonych okolicznościach. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji stwierdzenia przez urzędników, że w danej sytuacji nie da się w ogóle ściągnąć żadnych należności. Podobnie dzieje się także wtedy, gdy ZUS uzna, że dłużnik aktualnie znajduje się w trudnej sytuacji rodzinnej oraz zawodowej. Jeśli chodzi o całkowitą nieściągalność należności, z reguły mówi się o niej wtedy, gdy zajdzie przynajmniej jedna z wyszczególnionych poniżej czynności. Chodzi tutaj przede wszystkim o śmierć dłużnika, który nie pozostawił po sobie ani żadnego majątku, ani też następców prawnych lub spadkobierców, którzy mogliby przejąć jego zobowiązania. Taka sama sytuacja występuje również wtedy, gdy na skutek decyzji sądu oddalono wniosek dotyczący ogłoszenia upadłości dłużnika lub umorzenia postępowania upadłościowego z powodu braku odpowiedniego majątku; może do tego dojść także wówczas, gdy po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego nie uzyska się odpowiedniej kwoty do pokrycia zobowiązań względem ZUS.
Analogicznie całkowitą nieściągalność długu orzeka się wtedy, gdy dłużnik zaniechał już prowadzenia własnej firmy, nie posiadając żadnego majątku, a także wspólników, współmałżonka i następców prawnych. Inne sytuacje uprawniające ZUS do uznania całkowitej nieściągalności długu to niższa niż koszty upomnienia kwota nieopłaconej składki, potwierdzony przez naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego brak majątku, a także niemożność uzyskania w postępowaniu egzekucyjnym kwot przekraczających wydatki na to postępowanie. Z kolei o trudnej sytuacji rodzinnej i finansowej dłużnika z reguły mówi się wtedy, gdy ewentualna spłata zobowiązań pozbawiłaby w zupełności dłużnika oraz jego rodzinę środków do życia.
Podobnie dzieje się w przypadku poniesienia strat na skutek różnych nadzwyczajnych zdarzeń, na przykład klęski żywiołowej, co mogłoby spowodować konieczność zaprzestania funkcjonowania firmy. Umorzenie z powodu nieściągalności długu następuje również wtedy, gdy dłużnik ciężko choruje lub opiekuje się ciężko chorym krewnym, nie mogąc z tego powodu zarobić wystarczającej kwoty do uregulowania należności.
Składki podlegające umorzeniu
To, jakie składki podlegają umorzeniu, a jakie nie, zależy od tego, czy chodzi o osobę opłacającą składki za siebie, czy też za swoich pracowników. Co do zasady zarówno w wypadku przedsiębiorców opłacających składki tylko za siebie można umorzyć wszelkie ubezpieczenia społeczne, jak i zdrowotne, a także składki na Fundusz Pracy i Fundusz Emerytur Pomostowych. Nie można jednak umorzyć ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnych za pracowników.
Jak uzyskać umorzenie należności?
Trzeba w tym celu złożyć stosowny wniosek, w którym wyszczególniono dane osobowe dłużnika, kwotę nieopłaconych należności, powody zalegania ze spłatą, uzasadnienie, dlaczego nie można uregulować tych zobowiązań, jak również rodzaj pomocy, o którą dłużnik się ubiega. Wniosek musi być podpisany własnoręcznie przez składającego. Dodatkowo warto także złożyć różne inne dokumenty potwierdzające trudną sytuację materialną i związaną z nią niemożność uregulowania długu.
Takie wnioski składa się w dowolnym momencie. Można je wysłać pocztą lub złożyć osobiście albo przez pełnomocnika. Niekiedy składa się także wnioski ustne w rozmowie telefonicznej. Wniosek taki rozpatruje się w terminie do dwóch miesięcy, licząc od daty jego złożenia w urzędzie.