Faktyczną efektywność działalności swojej firmy możesz mierzyć na różne sposoby. Najcenniejszych informacji niewątpliwie udzieli Ci analiza poziomu rentowności, dokonywana przy pomocy rachunku zysków i strat.
Aby poprawnie wykonać taki rachunek, należy jednak znać poszczególne jego elementy oraz wiedzieć, w jaki sposób można je zastosować w praktyce.
Warto także zdać sobie sprawę z istoty procesów wpływających na wynik finansowy po to, aby móc je potem odpowiednio zinterpretować. Dowiedz się zatem, czemu służy analiza finansowa oraz dokonywane w ramach rachunku zysków i strat warianty porównawcze, oraz kalkulacyjne.
Analiza wyniku finansowego
Dzięki wynikom finansowym dowiadujesz się, jak zmienia się majątek własny Twojej firmy w danym przedziale czasowym. Wzrastające wartości tego wskaźnika oznaczają zysk, spadające natomiast dowodzą zanotowania w tym czasie straty.
Trzeba jednak pamiętać o tym, że te zmiany nigdy nie są uwarunkowane wnoszeniem ani wycofywaniem kapitału przez właścicieli danej formy.
Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi przychody i zyski są równoznaczne z osiągnięciem określonych korzyści ekonomicznych przybierających postać rosnącej wartości aktywów lub zmniejszającej się wartości zobowiązań. Z kolei kosztami i stratami określa się malejące w danym czasie korzyści ekonomiczne, do czego przyczynia się z jednej strony zmniejszenie wartości aktywów, a z drugiej rosnąca ilość zobowiązań finansowych.
Reguły właściwie przeprowadzonej analizy finansowej
Prawidłowo przeprowadzona analiza finansowa musi bazować na czterech zasadniczych regułach. Pierwsza z nich nosi nazwę reguły memoriałowej.
Polega ona na przyporządkowywaniu do konkretnego okresu sprawozdawczego lub obrachunkowego jedynie tych kosztów, które faktycznie odnoszą się do tego okresu. Zasadniczo nie ma bowiem w takich analizach znaczenia moment pomnożenia dochodów lub poniesienia wydatków. Jeśli jednak zdecydujesz się na zastosowanie kolejnej zasady, zwanej zasadą kasową, można uwzględnić przychody oraz rozchody już w momencie ich faktycznego zaistnienia.
Kolejna zasada współmierności przychodów i kosztów wskazuje na konieczność zaliczania do danego okresu sprawozdawczego przychodów oraz kosztów odnoszących się do przyszłych okresów sprawozdawczych.
Zasada ostrożności głosi natomiast konieczność uwzględniania zawsze najgorszych wyników, biorąc pod uwagę spodziewane straty.
Warianty opracowywania rachunku zysków i strat
Wyróżnia się dwa najważniejsze warianty sporządzania RziS. Są to warianty porównawczy oraz kalkulacyjny. Wariant porównawczy z reguły wybiera się wtedy, gdy ewidencja kosztów działalności operacyjnej firmy uwzględnia tylko konta kosztów rodzajowych.
Także jeśli firma nie ustala kosztów produkcji danych towarów, może wziąć pod uwagę jedynie konkretny układ kosztów rodzajowych w wariancie porównawczym. W sytuacji, gdy firma dokonuje ewidencji kosztów działalności operacyjnej w oparciu o typy działalności, a także, gdy przedsiębiorstwo kalkuluje koszty wytworzenia towarów, stosuje się wariant kalkulacyjny. Dzięki temu wariantowi można również niezbędne dane dotyczące poziomu kosztów rodzajowych. Jeśli dana firma tworzy ewidencje kosztów tak według typów działalności, jak zgodnie z rodzajami kosztów, wybór odpowiedniego wariantu sporządzania RZiS należy do księgowego rozliczającego firmę.
Czym różnią się między sobą warianty kalkulacyjny oraz porównawczy?
Na ogół wyodrębnia się jedną zasadniczą różnicę pomiędzy wspomnianymi wariantami. I tak w wariancie porównawczym wynik uzależniony jest od kosztów rodzajowych, dodatkowo zwiększanych lub pomniejszanych o wartości wynikające ze zmiany stanu produktów oraz jednostkowych kosztów ich wytwarzania.
Z kolei wariant kalkulacyjny zakłada przypisywanie przychodom kosztów wytwarzania rozdystrybuowanych już produktów wraz z kosztami sprzedaży oraz ogólnego zarządu. Punktem wspólnym obu wariantów jest wartość sprzedanych materiałów i produktów w cenie ich nabycia albo zakupu.
Zalety i wady wymienionych wariantów
Wspomniane warianty niewątpliwie w pełni zaspokajają zapotrzebowanie sprawozdawcze firmy.
Dzięki wariantowi kalkulacyjnemu można dowiedzieć się, jakie były koszty wytworzenia konkretnych towarów oraz wydatki poniesione na sprzedaż oraz ogólny zarząd. Za jego pomocą wyznacza się też wskaźniki odnoszące się do przychodów oraz kosztów z tytułu działalności operacyjnej. Niestety, przy wariancie kalkulacyjnym należy liczyć się z większą pracochłonnością ewidencji oraz z częstą niemożnością ustalenia kosztów wytworzenia określonych towarów.
Mniej pracochłonny jest na pewno wariant porównawczy, dzięki któremu dodatkowo uzyskuje się informacje odnośnie kosztów wytworzenia oraz sprzedaży produkcji. Niestety, ten wariant nie jest również pozbawiony wad, brakuje w nim bowiem informacji o jednostkowych kosztach wytwarzania produktów przy jednoczesnym zniekształceniu niektórych wskaźników. Nie są one także zbyt przydatne w trakcie podejmowania decyzji.