Umowa z pracodawcą nie zawsze musi mieć charakter tzw. umowy o pracę, czy to na czas określony, czy też nieokreślony. Nierzadko bowiem zdarza się, że właściciel firmy preferuje tzw. umowy cywilnoprawne, których zawarcie wiąże się dla niego z mniej daleko idącymi konsekwencjami niż w przypadku umowy o pracę.
Choć na podstawie umowy cywilnoprawnej dana osoba nie staje się pracownikiem a raczej zleceniobiorcą, co oznacza dla niej mniej przywilejów pracowniczych i brak stabilizacji zawodowej, dużo osób decyduje się jednak na podjęcie współpracy z firmami w oparciu o tego rodzaju umowę.
Trzeba jednak zaznaczyć, że wśród umów cywilnoprawnych wyodrębnia się dwie umowy – zlecenie i o dzieło, które zasadniczo różnią się między sobą, prowadząc do powstania różnych skutków prawnych.
Charakterystyka umowy o dzieło
Tego rodzaju umowa łączy zleceniodawcę oraz zleceniobiorcę w ten sposób, że osoba, która przyjmuje zlecenie zobligowawszy się do wykonania określonego projektu czy zadania w określonym terminie, a osoba zlecająca bierze na siebie obowiązek wypłacenia zleceniobiorcy wynagrodzenia w stosownej wysokości przewidzianej w umowie.
Za przedmiot umowy o dzieło uznaje się konkretne czynności dające określony rezultat tak o charakterze materialnym, na przykład wykonanie drzwi, jak i niematerialnym, na przykład opracowanie strony internetowej czy naprawa pralki albo samochodu. A zatem główna istota przedmiotu umowy o dzieło sprowadza się do wytworzenia określonych towarów lub ich przetworzenia albo naprawienia istniejących wcześniej rzeczy.
Charakterystyka umowy zlecenia
Przy podpisywaniu umowy zlecenia zleceniobiorca zobowiązuje dokonać określoną czynność prawną za stosownym wynagrodzeniem. Co istotne, na wykonawcy tego rodzaju umowy nie ciąży jednak całkowita odpowiedzialność za osiągnięty w wyniku realizacji zlecenia efekt. Od zleceniobiorcy wymaga się jednak osobistego i starannego wypełniania zawartych umów.
Odpowiedzialność ciążąca na wykonawcy
W przypadku umów-zlecenie wykonawca zlecenia zobowiązuje się do należytego wykonania danego zadania, jakkolwiek nie obarcza się go całkowitą odpowiedzialnością za rezultaty działania. Natomiast jeśli chodzi o umowę o dzieło, taka odpowiedzialność spoczywa całkowicie na barkach zleceniobiorcy. Pociąga to za sobą różnice w możliwości reklamacji dzieła.
Zleceniodawca od wykonawcy umowy o dzieło może domagać się poprawek lub wykonania danego zadania na nowo w tej samej cenie, takie uprawnienie nie przysługuje mu jednak w przypadku umowy zlecenie.
Wynagrodzenie
W przypadku osób pracujących na umowę zlecenie przy ustalaniu wynagrodzenia dla nich bierze się pod uwagę minimalną stawkę godzinową, ustalaną na określonym poziomie co roku. Obecnie taka stawka wynosi 14,70 zł brutto.
A zatem obliczając kwotę wynagrodzenia dla osób zatrudnionych na umowę-zlecenie należy pomnożyć minimalną stawkę godzinową przez liczbę przepracowanych godzin (to rodzi konieczność prowadzenia ewidencji godzin).
Jeśli natomiast chodzi o osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło, nie stosuje się do nich tych przepisów, a ich wynagrodzenie zostaje z góry ustalone w umowie.
Składki na ubezpieczenia
Wykonawca umowy o dzieło nie może żądać opłacania ubezpieczeń emerytalnych, rentowych, zdrowotnych, chorobowych oraz wypadkowych. Obowiązkowe oskładkowanie tymi ubezpieczeniami dotyczy natomiast umowy zlecenie, od której trzeba odprowadzić wszystkie wspomniane kwoty ubezpieczeniowe, ale tylko do momentu przekroczenia przez zleceniobiorcę przychodu na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku.
Jeśli zleceniobiorca przekroczył kwotę minimalnego wynagrodzenia odnośnie wszystkich posiadanych tytułów do ubezpieczeń pociąga to za sobą konsekwencje w postaci obowiązkowego opłacania przy kolejnej umowie-zlecenie jedynie składki zdrowotnej.
Koszty uzyskania przychodów i podatek dochodowy
W przypadku obu umów można obniżyć podstawę opodatkowania o zryczałtowane koszty osiągnięcia przychodów. Stawkę podstawową ustalono na 20%, podwyższona wynosi natomiast 50%, ale dotyczy to tylko sytuacji korzystania z praw autorskich.
Z kolei podatek dochodowy od obu umów ustala się na dokładnie takich samych zasadach, uzależnionych od całkowitego wynagrodzenia brutto. Kwotą graniczną staje się tutaj 200 zł.
Wszelkie wynagrodzenia poniżej tej kwoty dają możliwość zastosowania 18% zryczałtowanego podatku dochodowego. Natomiast wyższe kwoty wynagrodzenia pociągają za sobą konieczność stosowania opodatkowania na zasadach ogólnych 20%.
Możliwość wypowiedzenia umowy
Rozwiązanie umowy zlecenia może nastąpić właściwie w każdej chwili, co nie rodzi żadnych konsekwencji prawnych dla obu stron.
Natomiast w przypadku umowy o dzieło trzeba spełnić określone warunki takiego rozwiązania, na przykład jeśli wykonawca przekracza terminy lub nienależycie wywiązuje się ze swych zobowiązań, przykładowo nie przestrzegając określonych z właścicielem firmy ustaleń.
Taka umowa standardowo wygasa wraz z wykonaniem danego zlecenia lub realizacją określonej usługi.