Jakie są klauzule niedozwolone w regulaminie sklepu internetowego?

Na początek warto zacząć od wyjaśnienia czym właściwie są klauzule niedozwolone. Jak sama nazwa mówi, są to nieodpowiednie klauzule, które niszczą wspólne interesy, działają na niekorzyść konsumenta. Dlaczego nieodpowiednie? Ponieważ ograniczają prawa konsumentów wbrew ich woli.

Klauzule te dodawane są do umów zawieranych z konsumentami i przede wszystkim:

• ustalają prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami,
• naruszają interesy konsumenta,
• są nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem,
• jednoznacznie określają główne świadczenia stron umowy.

W związku z powyższym to przedsiębiorca powinien zważać na to, czy konsument zaakceptował regulamin jego sklepu – regulamin jest również umową. W momencie kiedy konsument zaakceptuje regulamin, następuje zawarcie umowy między konsumentem a przedsiębiorcą.

Rola klauzul niedozwolonych w kontekście regulaminów sklepów internetowych jest więc szczególna ze względu na ochronę praw konsumentów. Każde bowiem postanowienie zawarte w regulaminie sklepu internetowego, spełniające przesłanki uznania go za klauzulę niedozwoloną nie ma mocy prawnej i nie wiąże stron umowy, a właściciel sklepu może zostać pozwany przez pokrzywdzonego konsumenta. Wówczas dany zapis regulaminu na mocy wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, uznany za klauzulę niedozwoloną, trafia do rejestru klauzul niedozwolonych.

Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznający postanowienie umowy za klauzulę niedozwoloną ma zastosowanie do wszystkich podmiotów! Jego obowiązywanie nie jest ograniczone do konkretnego przedsiębiorcy, który zastosował w swojej umowie takie postanowienie. Dlatego przedsiębiorcy zmuszeni są do ciągłego monitorowania rejestru klauzul niedozwolonych i badania swoich umów, a szczególnie regulaminów, pod kątem zawierania klauzul niedozwolonych.

Jakie istnieją konsekwencje dla przedsiębiorcy związane z użytymi klauzulami niedozwolonymi w regulaminie?
Istnieją dwa ryzyka, które wiążą się z posiadaniem klauzul niedozwolonych w regulaminie sklepu internetowego. Jest to ryzyko finansowe, jak również nie finansowe. Jeżeli chodzi o ryzyko finansowe, wiąże się ono z możliwością złożenia pozwu o uznanie danego zapisu regulaminu sklepu internetowego za klauzule niedozwolone. Jednakże trzeba podkreślić, że taki pozew może zostać wniesiony nie tylko przez niezadowolonego konsumenta, lecz także przez konkurencję czy stowarzyszenie mające na celu ochronę praw konsumenta. Jeżeli Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wyda orzeczenie uznające zapis regulaminu za klauzulę niedozwoloną, na przedsiębiorcę zostanie nałożona kara finansowa w wysokości od 1000-1500 zł za jedno postanowienie. Przy czym trzeba podkreślić, że nie ma ograniczenia co do ilości kwestionowanych postanowień regulaminu w ramach jednego pozwu.

Dodatkowo istnieje możliwość wszczęcia postępowania względem przedsiębiorcy w sprawie o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów, zainicjowane przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Kara finansowa w tym przypadku może sięgać do wysokości 10% przychodów za poprzedni rok rozliczeniowy. Przy obliczaniu wysokości zobowiązania bierze się pod uwagę całość przychodu przedsiębiorcy, nawet jeśli przychód ze sprzedaży internetowej stanowi tylko niewielki procent całego przychodu.

Na koniec warto dodać, że wszelkie klauzule niedozwolone zawarte są w rejestrze klauzul niedozwolonych, prowadzonym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta (UOKiK), i są one jawne i ogólnodostępne, tak samo jak decyzje Prezesa UOKiK.

W związku z powyższym, odnosząc się do ryzyka niefinansowego, jak wynika z informacji powyżej – przedsiębiorca mając dostęp do w/w upublicznień informacji ogólnodostępnych działa wbrew konsumentom świadomie i godzi się na to, przy czym nie kontroluje swojego regulaminu pod kątem posiadania takich klauzur – świadomie lub nieświadomie. Co skutkuje utratą jego wiarygodności jako sprzedawcy oraz spadkiem prestiżu, lojalności wobec marki, w oczach Klientów.

Jak można uniknąć klauzul niedozwolonych w regulaminie?
Nie ma jednej sprawdzonej metody dla każdego przedsiębiorcy, ponieważ każdy przedsiębiorca musi podejść do tego indywidualnie i sam spróbować je odnaleźć, kontrolować, ewentualnie zasięgnąć porady od osób z zewnątrz. Jednakże, na pewno każdy przedsiębiorca może według cech, którymi najczęściej charakteryzują się klauzule niedozwolone odnaleźć swoje błędy w regulaminie, tym samym pomoże to na sformułowanie zgodnych z prawem zapisów regulaminu, a przynajmniej ograniczy ryzyko ich zawarcia w regulaminie.

Do listy najczęściej pojawiających się klauzul niedozwolonych można zaliczyć przede wszystkim, te które powodują:

• wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności względem konsumenta za szkody na osobie;
• wyłączenie lub istotnie ograniczenie odpowiedzialności względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;
• zezwalanie kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta;
• uzależnienie zawarcia umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju;
• uzależnienie zawarcia, wykonania lub treści umowy od zawarcia innej umowy, niemającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie;
• uzależnienie spełnienia świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta;
• uprawnienie kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie;
• pozbawienie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia;
• nakładanie wyłącznie na konsumenta obowiązku zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy.

Na koniec trzeba jeszcze podkreślić, że sprzedawca powinien na bieżąco monitorować rejestr klauzul niedozwolonych na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz badać regulamin pod kątem ich występowania. W ten sposób uda się uniknąć w/w problemów.