Jaki jest obowiązek pracodawcy odnośnie badań lekarskich pracowników?

Na pracodawcy leży obowiązek kierowania pracowników na badania lekarskie – przed rozpoczęciem pracy oraz w trakcie trwania stosunku pracy.

Jeżeli pracodawca zatrudni pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego może liczyć się z poważnymi konsekwencjami. Każdy pracownik musi posiadać aktualne orzeczenie lekarskie, które stwierdza jego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Kto podlega badaniom przed przystąpieniem do pracy?

Wstępnym badaniom lekarskim na pewno podlegają:

•    osoby przyjmowane do pracy na podstawie stosunku pracy,
•    pracownicy młodociani przenoszeni na stanowiska pracy,
•    inni pracownicy przenoszeni na stanowiska, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Wyjątkiem do stosowania badań wstępnych jest sytuacja, w której osoby przyjmowane są powtórnie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisku lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, jeśli kolejna umowa o pracę została zawarta w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy z tym pracodawcą.

Jednakże nie są wymagane od osób przyjmowanych do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko jeśli:

• przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie (orzeczenie lekarskie zostało wydane po 31 marca 2015 r.) oraz skierowanie na badania, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie lekarskie. Pracodawca stwierdzi, że warunki pracy opisane w skierowaniu na badania lekarskie u poprzedniego pracodawcy są zgodne z warunkami proponowanymi,
• przerwa między zatrudnieniem u poprzedniego i nowego pracodawcy nie przekracza 30 dni,
• nie będą wykonywały prac szczególnie niebezpiecznych,

Kto podlega badaniom w trakcie trwania stosunku pracy?

Badaniom podlegają oczywiście wszyscy pracownicy. Na badania te składają się badania kontrolne oraz badania okresowe.

Na badania okresowe według art 229 § 2 k.p., pracodawca ma obowiązek skierować wszystkich pracowników w przypadku ich niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, jeżeli jest ona spowodowana chorobą. Natomiast badania kontrolne wykonuje się w celu sprawdzenia, czy stan zdrowia pracownika pozwala na jego dalsze wykonywanie pracy na dotychczasowym stanowisku. 

Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Natomiast pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić im okresowe badania lekarskie do pracy także:

• po zaprzestaniu pracy w kontakcie z innymi substancjami, czynnikami lub pyłami
• po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

Skąd wziąć skierowanie na badania potrzebne do pracy?

Aby pracownik mógł dokonać jakichkolwiek badań potrzebnych do pracy, musi posiadać skierowanie wydane przez swojego pracodawcę.

Skierowanie powinno być wydawane w dwóch egzemplarzach – jeden z nich należy do lekarza, a drugi do osoby kierowanej na badania.

Należy także podkreślić, że pracodawca powinien posiadać kopie skierowania i przechowywał je w aktach osobowych pracownika wraz z orzeczeniem lekarskim

Co powinno zawierać skierowanie?

Skierowanie wydawane przez pracodawcę powinno posiadać:

• stanowisko, na którym ma być zatrudniona dana osoba,
• informacje o występujących na stanowisku pracy czynnikach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych.

Jak często kierować pracownika na badania okresowe?

Częstotliwość przeprowadzania badań okresowych jest różna dla każdego pracowników i  zależy od stanu zdrowia oraz rodzaju zajmowanego stanowiska. O tym, jak często kierować  pracowników na badania okresowe, decyduje lekarz.

Zgodnie z przepisami kodeksu pracy okresowe i kontrolne badania lekarskie do pracy przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy pracownika. Za czas niewykonania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jeżeli musi dojechać na nie do innej miejscowości, przysługuje mu należność na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych

Pracodawca ponosi koszt przeprowadzonych badań lekarskich do pracy.

Co z orzeczeniem lekarskim?

Wstępne badania lekarskie do pracy przeprowadza lekarz medycyny pracy, z którym pracodawca zawarł umowę. Po przeprowadzeniu badania lekarz wydaje orzeczenie stwierdzające:

• brak przeciwwskazania do tej pracy na określonym stanowisku.
• istnienie przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku – w warunkach pracy opisanych  w skierowaniu na badania lekarskie do pracy.

Jeżeli lekarz medycyny, przeprowadzając badania wstępne, stwierdzi przeciwwskazania do pracy, umowa nie może być zawarta. Gdy przeciwwskazania zostaną stwierdzone podczas badań kontrolnych i okresowych, pracodawca przede wszystkim zwalnia pracownika z obowiązku świadczenia pracy i przenosi go na inne stanowisko.

Gdzie przechowywać orzeczenia lekarskie?

Pracodawca jest zobowiązany przechowywać orzeczenia lekarskie swoich pracowników w aktach osobowych pracowników. Orzeczenie wydane na podstawie wstępnych badań należy przechowywać w części “A” akt osobowych. W przypadku badań okresowych i kontrolnych orzeczenie lekarskie przechowuje się w części “B” akt osobowych.

Czy można odwołać się od orzeczenia lekarskiego?

Jeśli pracownik lub pracodawca nie zgadzają się z treścią zaświadczenia lekarskiego, w ciągu 7 dni od wydania zaświadczenia mogą złożyć wniosek o przeprowadzenie powtórnego badania lekarskiego. Wniosek składa się za pośrednictwem lekarza, który wydał wcześniejsze zaświadczenie. Kolejne badanie przeprowadzane jest w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Orzeczenie wydane na podstawie ponownego badania jest ostateczne i nie można się od niego odwołać.

Jakie są konsekwencje dla pracodawcy z powodu braku badań lekarskich pracowników?

Pracodawca, który zatrudni pracownika bez bez aktualnych badań profilaktycznych, podlega grzywnie w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł za naruszenie przepisów BHP oraz praw pracowniczych.