Czy istnieje możliwość dziedziczenia jednoosobowej działalności gospodarczej?

Należy na początku podkreślić, że działalność gospodarcza jednoosobowa jest prowadzona pod nazwiskiem właściciela. W związku z czym w aspekcie formalnym jednoosobowa działalność gospodarcza nie może zmienić właściciela.

Jeżeli chodzi o część składników przedsiębiorstwa to mogą one przejść na spadkobierców przedsiębiorcy – może to być cały majątek przedsiębiorstwa – lokal, wyposażenie, towar, prawa niematerialne. Jednakże nie oznacza to, iż działalność przejdzie w zarząd spadkobierców w niezmienionym kształcie – istnieją przedmioty i wartości, które wiążą się jedynie z osoba, która założyła działalność.  W związku z czym, przedmiotami takimi są na przykład:

• nazwa firmy – to imię i nazwisko zmarłego właściciela,
• NIP,
• koncesje, licencje i zezwolenia.  

W związku z powyższym, spadkobierca dziedziczy jedynie majątek firmy, cała jednoosobowa działalność gospodarcza nie staje się jego własnością.  

Jak można odziedziczyć działalność gospodarczą?

Jeżeli właściciel firmy zostawia po sobie testament i zawiera w nim zapis windykacyjny, w którym wskazuje spadkobiercę. Zapisy te umożliwiają przekazanie wyznaczonej osobie oznaczonego przedmiotu spadku. By przedsiębiorstwo mogło jednak nadal funkcjonować, spadkobierca musi założyć własną działalność gospodarczą.

Jeżeli jednak właściciel nie pozostawi testamentu, majątek dziedziczy najbliższa rodzina, co oznacza, że najczęściej taki majątek zostaje rozbity na części, odpowiadające wszystkim dopuszczonym do dziedziczenia. Postępowanie spadkowe często trwa jednak na tyle długo, że przedsiębiorstwo przestaje funkcjonować. Zazwyczaj wygasają umowy zawarte z pracownikami, rozwiązywane są umowy leasingowe czy kredytowe. Może się więc okazać, że spadkobiercy oprócz majątku, odziedziczą również długi – zaciągnięte jeszcze podczas funkcjonowania firmy oraz powstałe w wyniku śmierci jej właściciela.  Żeby jednak dziedziczenie jednoosobowej działalności gospodarczej nie spowodowało sporych obciążeń finansowych, spadkobierca może:

• przyjąć spadek wprost (może poskutkować to jednak tym, że spadkobierca będzie odpowiadać za długi spadkodawcy całym swoim majątkiem),
• przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza (będzie wówczas odpowiadać za długi spadkowe do wysokości spadku),
• odrzucić spadek (w takiej sytuacji spadek przejdzie na dalszych spadkobierców).