Często mylące pojęcia cena nabycia i cena zakupu sprawiają trudność wśród początkujących przedsiębiorców, dlatego też poniżej wyjaśniamy teoretyczne pojęcia wraz z ich przykładami.
1. CENA ZAKUPU
Cena zakupu to cena jaką płaci nabywca za zakupione towary, jest pomniejszona o podatek od towarów i usług i podatek akcyzowy, ale w przypadku importu – powiększona o należne cło, podatek akcyzowy, opłaty celne i obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
W związku z powyższym cena zakupu to innymi słowy cena, po której nabywający dokonał kupna, a więc ceną jaką nabywca płaci za zakupione aktywa bez podatku od towaru i usług. Jest ceną sprzedaży sprzedającego – należna sprzedającemu.
Za cenę zakupu uważa się kwotę należną sprzedającemu, bez podlegającego odliczeniu VAT, a w przypadku importu powiększoną o obciążenia o charakterze publicznoprawnym.
Przykład
Firma XYZ zakupiła towary od wybranego sprzedawcy. Tym samym otrzymała fakturę za złożone zamówienie na której widniały pozycje związane z wartością netto towarów i wliczonymi do nich kosztami (opakowania, transportu i ubezpieczenia transportu).
Kwota netto towarów wyniosła 3 500 zł a reszta kosztów dodatkowych, a więc bezpośrednio związanych z zakupem wyniosła 500 zł .
W związku z powyższym cena zakupu to kwota netto danych towarów, a więc 3 500 zł (bez doliczonych kosztów związanych z zakupem). Podaną kwotę netto płaci nabywca (bez wliczonego podatku VAT).
Uwaga! Stosując wycenę towarów w cenach zakupu, koszty zakupu - takie jak koszty transportu, załadunku, wyładunku, ubezpieczenia towaru w drodze - odpisuje się bezpośrednio w koszty działalności operacyjnej, księgując: - Wn konto 40-2 "Usługi obce", - Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu".
2. CENA NABYCIA
„Cena nabycia, o której mowa w ust. 1, to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów, a w szczególności przyjętego nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny – jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu.
W związku z powyższą definicją zawartą w art. 28 ust. 2 Ustawie o rachunkowości (Rozdział 4. Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego), cena nabycia to innymi słowy cena zakupu danego aktywu, powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu. Koszty te dotyczą m.i.n: metkowania, paczkowania, montażu, instalacji, ubezpieczenia, transportu, załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu. Cena dodatkowo obniżona jest o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
„W przypadkach uzasadnionych niezbędnym, długotrwałym przygotowaniem towaru lub produktu do sprzedaży bądź długim okresem wytwarzania produktu, cenę nabycia lub koszt wytworzenia można zwiększyć o koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu finansowania zapasu towarów lub produktów w okresie ich przygotowania do sprzedaży bądź wytworzenia i związanych z nimi różnic kursowych, pomniejszone o przychody z tego tytułu.”
Ponadto według powyższego zapisu (art. 28 ust. 4 Ustawa o rachunkowości, Rozdział 4. Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego) przy cenie nabycia towarów wymagających długotrwałego przygotowania do sprzedaży można powiększać koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu sfinansowania ich zakupu, w tym także związane z tymi zobowiązaniami dodatnie i ujemne różnice kursowe, gdy zobowiązania płatne są w walucie obcej – por. art. 28 ust. 4 ustawy o rachunkowości.
Przykład
Firma XYZ zakupiła towary od wybranego sprzedawcy. Tym samym otrzymała fakturę za złożone zamówienie na której widniały pozycje związane z wartością netto towarów i wliczonymi do nich kosztami (opakowania, transportu i ubezpieczenia transportu).
Kwota netto towarów wyniosła 3 500 zł a reszta kosztów dodatkowych, a więc bezpośrednio związanych z zakupem wyniosła 500 zł (opakowanie 50 zł, transport 300 zł i ubezpieczenie dostawy 150 zł).
W związku z powyższym cena nabycia to kwota ceny zakupu wraz z kosztami bezpośrednio związanymi z zakupem, czyli 3 500 zł + 500 zł = 4 000 zł.
Podsumowując, Cena nabycia różni się od ceny zakupu tym, że jest powiększona o koszty, które związane są bezpośrednio z zakupem i przypadają na jednostkę miary.